Abadiy xotiralar: O’zbekistonning Mustaqiligi va Qatag’on Qurbonlari
Tarixiy Adolatni Tiklash
O’zbekiston mustaqil Respublika deb e’lon qilingandan keyin, Prezident I.A.Karimov rahbarligida muhim bir tarixiy qadam tashlandi. Bu qadam quyidagi maqsadlarga qaratilgan edi:
- Chor va sovet mustamlakachiligi davrida begunoh qurbon bo’lganlar xotirasini abadiylashtirish
- 1930-1950-yillarda «xalq dushmani» sifatida qatag’on etilganlarni yodga olish
- O’zbek xalqi va madaniyati tarixidan o’chirib yuborilgan siymolar nomlarini tiklash
Bu harakat orqali tarixiy adolatni tiklash maqsad qilindi.
Shahidlar Xotirasi Muzeyi: Tarixiy Asar Va Madaniy O’quv Markazi
Muzeyning Yaratilish Tarixi
| Sana | Voqea |
|---|---|
| 1999-yil 12-may | Prezident farmoyishi bilan Mustamlakachilik davri qurbonlari xotirasini abadiylashtirish komissiyasi tuzildi |
| 1999-yil iyul | «Shahidlar xotirasi» xayriya jamg’armasi tashkil etildi |
| 2000-yil 12-may | «Shahidlar xotirasi» yodgorlik majmui tantanali ravishda ochildi |
| 2001-yil 1-may | Prezident farmoni bilan «Qatag’on qurbonlari xotirasi» muzeyi barpo etilishi belgilandi |
| 2002-yil 31-avgust | Muzey rasman ochildi |
Muzeyning Ahamiyati
- Tabarruk ziyoratgoh
- Yosh avlodlarni vatanparvarlik va millatparvarlik ruhida tarbiyalash maskani
- Tarixiy xotirani saqlash markazi
Yodgorlik Majmui Va Muzey Joylashuvi
Tarixiy Ahamiyat
- XX asrning 20-yillaridan Ikkinchi jahon urushi boshlanguniga qadar sovet davlatining jazo organlariga qatlgoh bo’lib xizmat qilgan
- Toshkent shahrida otilgan qatag’on qurbonlari shu yerdagi uchta qatlgohga dafn etilgan
Majmua Tarkibi
- Ramziy sag’ana (memorial markaz)
- Muzey binosi (ma’rifiy markaz)
Muzey Binosi Arxitekturasi
Joylashuvi va O’lchamlari
- Bo’zsu bo’yida joylashgan
- Bir qavatli bino
- Yerdan balandligi: 20 metr
- Umumiy maydoni: 784 m²
Arxitektura Xususiyatlari
- O’zbek milliy me’morligi an’analari asosida qurilgan
- 28 ta naqshinkor ustunlar ko’tarib turgan ayvon
- Bir gumbazli ekspozitsiya zali (400 m²)
Muzey Ekspozitsiyasi
Dastlabki ekspozitsiya 6 bo’limdan iborat bo’lgan.
Bu kengaytirilgan maqola Shahidlar Xotirasi Muzeyi va uning ahamiyati haqida batafsil ma’lumot beradi, shuningdek, uning yaratilish tarixi va arxitektura xususiyatlarini ham o’z ichiga oladi.
2007-yilning 31-avgustida Prezident I.A.Karimovning muzeyga tashriflari chog’ida, ushbu muzey faoliyatini yanada takomillashtirish, qatag’on qurbonlari tarixi va achchiq qismatini yanada kengroq o’rganish va muzey ekspozitsiyasida aks ettirish maqsadida unga qo’shimcha bino qurish haqida aytib o’tildi. Ajdodlarning an’analarini davom ettirish, hozirgi kunlarning qadriga yetishga, ekspozitsiyada nafaqat bugungi kun, balki kelajak uchun ham g’oyat muhim ahamiyatga ega bo’lgan hujjat va eksponatlarni ko’rsatilishi lozimligi ta’kidlandi. 2008-yil 5-may kuni davlat rahbarining “Qatag’on qurbonlari xotirasi” muzeyining faoliyatini yanada takomillashtirish to’g’risida”gi PQ-861-son Qarori qabul qilindi.
Mazkur Qaror ijrosi natijasida muzeyda katta o’zgarishlar amalga oshirildi.
Muzeyning qayta ta’mirlangan va kengaytirilgan binosi qo’sh gumbazli ekspozitsiya uchun mo’ljallangan 3 ta zaldan iborat inshoot bo’lib, atrofini o’yma naqshinkor ayvon o’rab turadi. Ayvonning to’rt tarafidan 42 ta milliy naqshlar o’yilgan, bo’yi 5 yarim metrli ustunlar ko’tarib turadi. Binoning ekspozitsiya zallarining maydoni 960 m2 tashkil etadi. Ayvon qismi 640 m2, yer to’lasi 1568 m2.
Muzey ekspozitsiyasi 10 ta bo’limdan iborat.
“Qatag’on qurbonlari xotirasi” muzeyning yangi ekspozitsiyasini tashkil qilish jarayonida O’zR Fanlar akademiyasi, O’zR Arxiv agentligi, Kartografiya boshqarmasi, O’zbekiston matbuot agentligi, O’zbekiston milliy teleradiokompaniyasi, Madaniyat va sport ishlari vazirligi, O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi, Vesmistr Universiteti, O’zbekiston Badiiy akademiyasi, Mudofaa vazirligi, “Sovplastital” korxonasi bilan hamkorlikda ish olib borildi. Shu bilan birgalikda Ichki ishlar vazirligi, Milliy Xavfsizlik xizmati, Oliy sud, arxiv fondlarida saqlanayotgan hujjatlardan ekspozitsiyada foydalanish uchun olindi.